PENGENALAN TENTANG LPG (GAS MEMASAK)

Gas Petroleum Cecair (LPG)

Gas Petroleum Cecair (LPG) ditakrifkan sebagai hasil petroleum berasaskan

sifat kimia dan tindakbalasnya di mana sebatian hidrokarbon tersebut terdiri daripada

ikatan hidrokarbon ataupun carnpuran kimia seperti propana, propilena, butana

(isobutana atau butana) dan butilena. Hidrokarbon propana mempunyai ikatan

formula C3Hs dan ikatan formula C4HI0 bagi butaaa. Hidrokarbon isomer bagi

butana, isobutana mempunyai formula kimia yang sama tetapi ikatan kimianya

adalah berbeza. Bagi propana, hidrokarbon tersebut digunakan secara meluas dalam

bidang masakan sebagai bahan bakar disebabkan takat didihnya yang rendah iaitu -

44 OF (-42.2"C). Ini bermaksud walaupun pada suhu yang begitu rendah propana

akan meruap sebaik sahaja terbebas daripada silinder. Ini akan menghasilkan

pembakaran bersih yang tidak memerlukan pelbagai peralatan, cukup dengan

menggunakan nozel. Hidrokarbon butana mempunyai takat didih 32 OF (-35 OC)

bermakna butana tidak mudah dicecairkan walaupun pada takat suhu yang rendah.

Ini merupakan salah satu sebab penggunaan butana tidak meluas dan perlu

dicampurkan bersama propana.

LPG juga dikenali sebagai "bahan keluaran garis sempadan" memandangkan

pada keadaan atmosfera hidrokarbon gas asli iaitu metana (ikatan formula C&) dan

etana (ikatan formula C2H6) wujud dalam bentuk gas sementara semua hidrokarbon

yang lebih tinggi wujud dalam bentuk cecair, sebagai contoh pentana, heksana dan

sebatian hidrokaron lain. Ini membolehkan LPG dijual dalam bentuk cecair kerana

pada tekanan kerja yang sesuai, takat didihnya hampir sama dengan suhu bilik iaitu

27OC. Secara umumnya, LPG tersebut dieskstrak daripada gas asli sebayak 75

peratus manakala sebanyak 25 peratus lagi adalah operasi pemprosesan minyak

mentah di pusat penapisan. Untuk penentuan sama ada LPG dapat dilakukan melalui

ujikaji penentuan hidrokarbon tidak tepu. Sebagai contoh jika terdapat sebilangan

kecil bahan propilena dalam LPG maka gas tersebut adalah daripada pusat penapisan

rninyak. Jika tiada hidrokarbon didapati dalam LPG maka sumber utama adalah

daripada gas asli.

Secara relatihya, kombinasi unik yang melibatkan kandungan fizikal

menerangkan tentang kepentingan penggunaan LPG di pasaran. Salah satu

kepentingan dan keunikan LPG adalah pada suhu dan tekanan atrnosfera, LPG

berkeadaan wap. Namun begitu, LPG boleh dicecairkan melalui melalui proses

pemampatan pada suhu sekeliling atau disejukkan pada tekanan atmosfera atau

kombinasi antara pemampatan dan penyejukan. Sebagai contoh, propana,

hidrokarbon yang merangkumi 90% penggunaan LPG komersial, memenuhi

sebanyak 270 kali ganda kurang ruang yang diperlukan berbanding dalam keadaan

gas. Dengan keluasan sebanyak 270 kaki persegi gas propana mampu

dikondensasikan kepada 1 kaki persegi bagi cecair propana (pada suhu 60 OF).

Butana mempunyai nisbah pengkondensasian yang lebih rendah akan tetapi dalam

bentuk cecair butana boleh memenuhi kurang 0.5 peratus isipadu berbanding dalam

keadaan gas juga pada suhu 60 "F.

Untuk menggunakan LPG dalam bidang komersial clan industri, gas tersebut

perlu berada dalam keadaan wap. Proses ini dapat dilakukan dengan mudah, hanya

perlu mengembalikan LPG kepada suhu dan tekanan atmosfera. Apabila

memperkatakan berkenaan produk LPG "mudah dicecairkan", isu yang perlu

diketahui terlebih dahulu adalah penggunaan dalam istilah perbandingan. Proses

pemampatan dan penyejukan melibatkan sebatian tersebut perlu dikekalkan pada

suhu di bawah takat didih. Takat didih bagi sesuatu bahan adalah suhu di mana bahan

tersebut akan mengalami perubahan daripada keadaan cecair kepada keadaan gas.

Bagi mepastikan proses transformasi daripada keadaan cecair kepada keadaan gas

berlaku, muatan haba tertentu perlu disertakan pada takat didih tertentu bahan

tersebut. Keadaan tersebut dinamakan haba pendam pengewapan. Propana,

kandungan hidrokarbon utama bagi sebahagian besar pengunaan LPG mempunyai

takat didih -44 OF (-6.67 "C) pada tekanan atmosfera, dalam unit 14.7 paun inci

persegi (101.352 932 016 kiloPascal). Takat didih bagi butana pada tekanan

atmosfera adalah lebih tinggi, 32 OF.

Walaupun penggunaan suhu yang bersesuaian boleh dicapai bagi keadaan

iklim tertentu, narnun ia tidak praktikal untuk penyimpanan dan pemindahan produk

cecair pada dan ketika perubahan suhu berkenaan berlaku secara semulajadi.

Tambahan pula, suhu yang rendah bagi mengekalkan propana dalam keadaan cecair

adalah tidak dapat dilakukan melalui proses penyejukan normal. Oleh yang

demikian, produk LPG dicecairkan melalui proses penyejukan tetapi dikekalkan

dalam keadaan cecair melalui proses pemampatan. Tekanan yang diperlukan bagi

mengekalkan produk dalam keadaan cecair kedap pada suhu tertentu adalah unik

bagi sesebuah produk dan merukan satu fungsi bagi suhu. Tekanan tersebut dikenali

sebagai tekanan wap bagi sesebuah cecair. Takat didih seperti air adalah berkadaran

dengan tekanan, tekanan wap sesebuah produk LPG juga berkadaran dengan suhu.